Trong hoạt động kinh doanh và sáng tạo, nhiều cá nhân, tổ chức thường nhầm lẫn giữa nhãn hiệu và bản quyền. Đây là hai hình thức bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ hoàn toàn khác nhau, được quy định bởi Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Việc hiểu rõ sự khác biệt sẽ giúp doanh nghiệp lựa chọn loại hình bảo hộ phù hợp, tránh rủi ro pháp lý.

1. Khái niệm và đối tượng bảo hộ
Nhãn hiệu
Khái niệm: Là dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hóa, dịch vụ của các tổ chức, cá nhân khác nhau (theo Điều 4 Luật SHTT 2005, sửa đổi 2022).
Đối tượng bảo hộ: Tên thương hiệu, logo, hình ảnh, biểu tượng, slogan, âm thanh (từ 2023)…
Mục đích: Bảo vệ quyền độc quyền sử dụng dấu hiệu nhận diện, tránh bị đối thủ sao chép hoặc lợi dụng uy tín.
Bản quyền (quyền tác giả)
Khái niệm: Là quyền của tác giả, chủ sở hữu đối với tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học (Điều 4 Luật SHTT).
Đối tượng bảo hộ: Sách, phần mềm, bài viết, tác phẩm mỹ thuật, âm nhạc, điện ảnh, kiến trúc, nhiếp ảnh, kịch bản quảng cáo…
Mục đích: Bảo vệ tác phẩm sáng tạo khỏi việc bị sao chép, khai thác trái phép.

2. Cơ quan cấp giấy chứng nhận
Nhãn hiệu: Được cấp Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu bởi Cục Sở hữu trí tuệ (NOIP).
Bản quyền: Được cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả bởi Cục Bản quyền tác giả – Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

3. Thời hạn bảo hộ
Nhãn hiệu: 10 năm kể từ ngày nộp đơn, được gia hạn nhiều lần, mỗi lần 10 năm. → Có thể bảo hộ vĩnh viễn nếu gia hạn liên tục.
Bản quyền:
Tác phẩm văn học, nghệ thuật: Suốt đời tác giả + 50 năm sau khi tác giả mất.
Tác phẩm điện ảnh, nhiếp ảnh, mỹ thuật ứng dụng, khuyết danh: 75 năm kể từ khi công bố.
→ Bản quyền có thời hạn hữu hạn.

4. Phạm vi và ý nghĩa bảo hộ
Nhãn hiệu: Tập trung vào yếu tố thương mại, giúp xây dựng thương hiệu, tạo uy tín trên thị trường, ngăn chặn việc đối thủ sử dụng tên/ logo tương tự.
Bản quyền: Tập trung vào giá trị sáng tạo nghệ thuật, nội dung, bảo vệ tác phẩm khỏi việc sao chép hoặc sử dụng không phép.

5. Nên đăng ký loại nào?
Nếu bạn là doanh nghiệp kinh doanh hàng hóa, dịch vụ → ưu tiên Đăng ký nhãn hiệu để bảo vệ tên thương hiệu, logo. Đây là tài sản vô hình quan trọng nhất.
Nếu bạn là tác giả, nhà sáng tạo nội dung, công ty phần mềm, nhà thiết kế, đơn vị truyền thông – quảng cáo → nên Đăng ký bản quyền để bảo vệ tác phẩm, sản phẩm sáng tạo.
Trường hợp doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sáng tạo (ví dụ: thiết kế đồ họa, sản xuất phim, phần mềm) → nên đăng ký cả nhãn hiệu và bản quyền:
Nhãn hiệu để bảo vệ tên thương hiệu.
Bản quyền để bảo vệ sản phẩm sáng tạo (logo thiết kế, phần mềm, tác phẩm).

6. Ví dụ minh họa
Coca-Cola:
Tên “Coca-Cola” và logo đỏ trắng → bảo hộ nhãn hiệu.
Bao bì thiết kế đồ họa, nhạc quảng cáo → bảo hộ bản quyền.
Một công ty phần mềm tại Việt Nam:
Tên sản phẩm “ABC Soft” → đăng ký nhãn hiệu.
Mã code phần mềm, giao diện, tài liệu hướng dẫn → đăng ký bản quyền.

Kết luận
Nhãn hiệu và bản quyền đều quan trọng nhưng có chức năng khác nhau.
Doanh nghiệp nên xác định rõ mục tiêu:
Xây dựng thương hiệu bền vững → Đăng ký nhãn hiệu.
Bảo vệ sản phẩm sáng tạo trí tuệ → Đăng ký bản quyền.
Trong nhiều trường hợp, việc kết hợp cả hai loại bảo hộ là giải pháp an toàn và toàn diện nhất.